HUỲNH THY
(Trần Quốc Toản, Tp. HCM)
Nhân 1.000 năm Thăng Long – Hà Nội, có một số vị đề xuất việc trở lại tên Thăng Long. Lập luận của họ bề ngoài nghe có lý, nào là tên Thăng Long (rồng bay lên) là có gần 1.000 năm; (dù có lúc gọi là Đông Đô, hay đổi Long là rồng thành Long là thịnh vượng), còn Hà Nội chỉ có từ thời Minh Mệnh, với nghĩa thành phố trong sông. Theo tôi thì không nên…
Dường như họ quên rằng, hay cố tình quên rằng Hà Nội là tên đã được toàn thế giới biết đến và kính trọng, đã quen thuộc mấy chục năm gần đây, nhất là từ năm 1945 đến nay. Nó đã ở trong trái tim người Việt Nam, thân yêu, quen thuộc, gợi biết bao xúc cảm về lịch sử, về văn hóa, con người… “Người Hà Nội”; “Hà Nội - niềm tin và hi vọng”… Hà Nội thời Bác Hồ đọc Tuyên Ngôn Độc Lập, sáng mùa thu trong nắng Ba Đình, “trời thu xanh ngắt sáng Tuyên Ngôn”, Hà Nội thời năm 1945 – 1946 – 1947, lúc khởi nghĩa giành chính quyền, lúc chống thù trong giặc ngoài, lúc Toàn quốc kháng chiến và lúc Trung đoàn Thủ Đô sau những trận chiến cảm tử rút qua sông Hồng, sau chín năm làm một Điện Biên, các anh bộ đội mũ lưới chân giày từ Tây Bắc tiến về giải phóng Thủ Đô, ta có lại nửa nước với chính quyền của ta, có Thủ Đô, “sông, biển lại thêm ban ngày”…
Ô Quan Chưởng.
Rồi hai mươi năm đánh Mỹ với Điện Biên Phủ trên không “pháo đài bay rụng đỏ mặt hồ”, với thương đau Khâm Thiên, An Dương… Hà Nội vẫn ngẩng cao đầu, trở thành thủ đô của phẩm giá và lương tâm nhân loại… Hà Nội không chỉ là tên một thành phố, Hà Nội là lịch sử, lương tâm và ký ức…
Nếu không có mấy chục năm ấy của Hà Nội, của Việt Nam, của Bác Hồ và tất cả chúng ta, liệu 1.000 năm trước của Thăng Long – Đông Đô có giữ nguyên được giá trị của nó, hay như trong những năm dài mất nước – nô lệ, Thăng Long nghìn xưa chỉ còn là ký ức đau đớn? Phải thấy là Hà Nội đã tiếp bước Thăng Long và làm rạng danh Thăng Long.
Tên Hà Nội do đó đã vào trong sâu thẳm lòng người, vào lịch sử, vào nhân loại, không mắc mớ gì phải đổi, dù là đổi lại thành Thăng Long. Không ai căn cứ vào từ nguyên: Hà Nội chỉ có nghĩa là thành phố trong sông Hồng, duy danh định nghĩa, để rồi xóa nó. Xóa nó, không khéo mắc mưu! Xóa tên, đổi tên, đặt tên… là những việc phải vô cùng thận trọng.
