Bài và ảnh: LÊ QUỐC KỲ
Dân nhà nông thường ví ếch như “gà đồng”, bởi vì thịt ếch trắng, thơm ngon dai nhưng dòn, giàu dinh dưỡng và rất lành tính. Ếch được chế biến thành nhiều món ăn hấp dẫn như: ếch chiên bơ, ếch xào sả, ếch nướng… Đặc biệt, ở vùng cao, đồng bào dân tộc Cờ Tu có món đặc biệt từ ếch là: ếch núi nướng trong ống lồ ô. Và gần đây, người kinh đã “biến tấu” món này thành ếch um với thiên niên kiện, rất bổ dưỡng và trị được nhiều bệnh.
Ếch núi nướng lồ ô với cách làm như sau: ếch núi, không lột da, mổ bỏ ruột và rửa sạch để ráo, ướp gia vị như muối, tiêu, sả, đọt thiên niên kiện… bỏ vào ống lồ ô, dùng lá thiên niên kiện đậy kín miệng ống, sau đó nướng ống cháy sém trên than hồng. Khi ăn, chỉ việc tách ống lồ ô ra, mùi thơm toả ra ngào ngạt, món này ăn nóng với bánh tráng nướng thì khỏi phải chê.
Ếch um với thiên niên kiện: Có thể dùng ếch núi, ếch đồng hoặc ếch nuôi đều ngon, chọn những con nặng khoảng 200gram, khoảng 5 hay 6 con cho một nồi um là lý tưởng, 100gram lá và đọt thiên niên kiện non, 2 chén nước cốt dừa, các loại gia vị vừa đủ như ớt, sả, tỏi, tiêu, đậu phộng…
Chế biến như sau: Ếch làm sạch, để nguyên da, bỏ ruột, mỗi con chặt thành bốn miếng và ướp sả xắt mỏng, tỏi, bột ngọt cho thấm, sau đó xào sơ cho vừa chín tới. Lót lá thiên niên kiện dưới đáy nồi. Cho số thịt ếch đã xào cùng với đọt non, cọng (đã tước vỏ) thiên niên kiện vào nồi, sau đó cho nước cốt dừa vào. Đậy nắp và hầm khoảng 10 phút, sau đó cho nhỏ lửa đến khi mùi thơm ngào ngạt toả ra là dùng được. Có thể cho thêm đậu phộng rang giã dập và ớt vừa đủ trước khi ăn.
Tùy theo khẩu vị mỗi người mà thêm nước chấm hoặc không. Ếch um lá thiên niên kiện có thể ăn với bánh tráng nướng, bún, rau sống, bánh mì và nhớ ăn lúc còn nóng mới ngon, mới cảm nhận được cái hương vị đặc biệt thơm ngon, bổ dưỡng của món ăn này.
Theo đông y, thiên niên kiện, còn có tên là sơn thục, thần phục, họ ráy – Araceae, là cây chứa tinh dầu thơm dễ chịu như I-linalol, terpineol, sabinen, limonen. Vị đắng, cay, thơm, tính ấm, khu phong thấp, bổ gân cốt, chỉ thống, tiêu thủng…Ngoài ra, thiên niên kiện còn có nghĩa là: “ngàn năm tráng kiện”; còn thịt ếch thì bổ dưỡng, thanh nhiệt, giải độc. Nên món ếch um thiên niên kiện là một món ăn rất bổ dưỡng và tốt cho sức khỏe.
