Chữa viêm loét dạ dày bằng liệu pháp tự nhiên

Triệu chứng

Viêm loét dạ dày gồm các cơn đau do viêm hoặc loét dạ dày hoặc tá tràng. Bệnh thường biểu hiện qua các triệu chứng đầy bụng, ăn khó tiêu, đau vùng thượng vị, có thể đau lan ra hông sườn, ợ hơi, ợ chua, buồn nôn, nôn ra dịch chua. Đau có thể âm ỉ, đau từng cơn hoặc đau dồn dập.

Nguyên nhân

Ở một số người, có thể do tiên thiên hay do ăn uống, sinh hoạt không hợp lý, tiêu hoá kém thức ăn hay trệ đọng dễ sinh ra hàn thấp hoặc thấp nhiệt ở dạ dày. Thấp nhiệt uất kết làm khí trệ huyết ứ, lâu ngày dễ dẫn đến viêm loét.

Trong thời đại công nghiệp, cuộc sống nhiều áp lực, con người thường phải gánh chịu nhiều căng thẳng, lo âu. Những cảm xúc tiêu cực kéo dài tác động xấu lên hệ thần kinh thực vật làm rối loạn hoạt động tiết dịch và vận động ở dạ dày. Điều này cũng làm rối loạn tiêu hoá, ăn kém, ăn không tiêu, dễ dẫn đến viêm loét. Ngày nay, nhiều nền Y học đều công nhận những cảm xúc tiêu cực, thường gọi là stress, là một yếu tố gây bệnh quan trọng.

Theo Đông Y, Can chủ sơ tiết, những cảm xúc khó chịu khiến Can khí không được sơ tiết, Can khí uất kết có thể làm rối loạn nhiều công năng khác nhau. Tuy nhiên, do “Mộc khắc Thổ”, ảnh hưởng trực tiếp nhất sẽ là Thổ khí, tức khí hoá của Tỳ Vị. Hiện tượng này thường được gọi là Can phạm Vị. Đầy bụng, ăn khó tiêu, đau vùng thượng vị là bệnh thể hiện ở dạ dày; buồn nôn, ợ chua, có khi đau lan ra hông sườn là biểu hiện của Can Đởm hỏa vượng do Can khí không được sơ tiết.

Cách chữa

Viêm loét dạ dày thuộc phạm vi các chứng Vị quản thống của y học cổ truyền. Tuỳ theo mức độ tiến triển của bệnh, phép chữa thường bao gồm các phương dược nhằm sơ Can, lý Khí, kiện Tỳ hoặc hoạt huyết, hoá ứ tiêu viêm. Tuy nhiên, phạm vi bài này sẽ chỉ đề cập đến những biện pháp tự nhiên để người bệnh có thể tự vận dụng được.

Chế độ ăn uống

Ăn nhiều thực phẩm thô thay cho thực phẩm tinh lọc là giải pháp chính trong chế độ dinh dưỡng đối với người bị rối loạn tiêu hoá, kể cả loét dạ dày. Thực phẩm thô hay các loại hạt toàn phần bao gồm gạo lức, nếp lức, bắp, các loại đậu và một số hạt có chất béo như mè, hạt điều, hạt bí, hạt hướng dương còn nguyên lớp màng ngoài của hạt.

Hạt hạt bí

Ở đây, những thức ăn này có 3 tác dụng quan trọng:

- Một là, hạt thô có nhiều chất xơ, sinh tố và chất khoáng, nhất là những sinh tố nhóm B cần thiết cho nhu cầu chuyển hoá các chất, cho việc tiêu hoá thức ăn, tránh trệ đọng gây thấp nhiệt ở dạ dày.

- Hai là, hạt thô có nhiều chất chống oxy hoá quan trọng để bảo vệ lớp màng tế bào ở thành trong của dạ dày.

- Ba là, nghiên cứu gần đây còn cho biết, ăn ngũ cốc thô còn làm giảm tỷ lệ CRP (C-reactive protein), yếu tố biểu thị tình trạng viêm trong các chứng viêm nhiễm mãn tính.

Ngoài ra, trong nhiều hạt thô như bắp, nhiều loại đậu, mè còn có linoleic acid, một loại acid béo chưa bão hoà giúp dạ dày sản xuất ra chất prostaglandine, một kích thích tố giúp bảo vệ lớp màng nhầy của dạ dày và chữa lành vết loét^[1].

Để tránh làm loãng các loại dịch tiêu hoá cũng như các vi chất dinh dưỡng có sẵn trong hạt thô, không nên uống nhiều nước xúp, nước canh trong bữa ăn. Bù lại, ngoài bữa ăn có thể uống thêm nước trái cây hoặc ăn thêm canh xúp.

Năm 1958, nghiên cứu của Viện Quân Y 108^[2] (Hà Nội) cho biết uống nước ép hoa quả có tác dụng điều hoà sự co bóp của dạ dày và kích thích sự tái tạo các tế bào màng nhầy để chữa vết loét. Kết quả này cũng phù hợp với những nghiên cứu gần đây của những nhà khoa học phương Tây về tác dụng trung hoà các gốc tự do, chống viêm và chống nhiễm khuẩn của những chất chống oxy hoá trong nhiều loại rau quả nhất là những rau quả sậm màu, màu vàng, tím hoặc màu đỏ.

Không nên ăn quá no, tránh ăn nhiều thịt hoặc những thức ăn chiên, xào có nhiều dầu mỡ khó tiêu hoá. Ăn thức ăn nhanh hoặc thực phẩm công nghiệp có lượng chất béo bão hoà cao, có thể làm gia tăng ngay các triệu chứng bệnh lý liên quan đến stress như khó tiêu, đầy bụng, căng thẳng, tim đập nhanh.

Ngược lại, ăn thực phẩm thô không chỉ giúp kích thích tiêu hóa, kháng viêm, tăng cường sức đề kháng mà còn có thể chống stress, dễ tạo tâm lý cân bằng do hàm lượng những sinh tố nhóm B, sinh tố C, E, chất khoáng Magnesium, Selenium có nhiều trong ngũ cốc thô hoặc rau quả.

Ngoài ngũ cốc thô, người bệnh có thể ăn thêm cá và một số hạt có chất béo như mè, hạt điều, hạt hạnh nhân để được cung cấp thêm chất đạm và nhiều acid béo omega 3 hữu ích cho hoạt động của não và sự ổn định tâm lý.

Chuối xanh

Ngoài ra, thường dùng chuối xanh dưới hình thức rau trộn trong các bữa ăn cũng là một liệu pháp bổ sung tốt cho trị viêm loét dạ dày. Chuối xanh có những hoạt chất có tác dụng kích thích sự phát triển của những tế bào màng nhầy ở thành trong dạ dày. Lớp tế bào này tăng sinh nhanh chóng để chống loét hoặc hàn gắn vết loét đang tồn tại. Đông Y có cách dùng chuối xanh trị bệnh dạ dày như sau. Chuối xanh phơi hoặc sấy khô ở nhiệt độ thấp, tán bột, bỏ vào lọ đậy kín. Mỗi ngày dùng 2 lần, mỗi lần khoảng 8g.

Vận động

Theo Đông Y, “Tỳ chủ tứ chi và cơ nhục”. Khí hoá của Tỳ vị chỉ được kích hoạt và hoạt động điều hoà trong điều kiện có sự vận động của tứ chi hoặc cơ bắp. Vận động không chỉ giúp khí huyết lưu thông, nâng cao sức miễn dịch, kích thích tiêu hoá mà còn có thể làm sơ tiết Can khí. Một nét đặc thù có hại của lối sống hiện đại ngày nay là nhiều lo âu nhưng lại ít vận động thể lực. Ở một người bình thường, không quen thực hành những bài tập thiền hoặc thư giãn, chính vận động lại là yếu tố cần thiết để giải toả căng thẳng tâm lý cũng như những uất trệ khí huyết để giữ gìn sức khoẻ.

Ở nhiều nơi, người ta có cách tạo ra những phòng tập để giúp khách hàng vào đó hả giận, xả stress. Phòng tập được thiết kế nhiều hình nộm với mẫu mã khác nhau. Bạn có thể đến đó và tha hồ đấm đá vào một đối phương tưởng tượng nào đang làm cho bạn tức giận! Chỉ năm, mười phút sau, uất khí sẽ tan biến.

Thể dục thẩm mỹ

Còn có một cách đơn giản và ôn hoà hơn. Tập thể dục thẩm mỹ (Aerobic) hoặc thực hành đi bộ. Đi bộ từ chậm đến nhanh dần, mỗi ngày khoảng 30 phút, mỗi tuần 5 lần. Nghiên cứu cho thấy đi bộ có thể giúp tăng cường nhu động ruột, kích thích tiêu hoá. Hơn nữa, đi bộ còn làm cho cơ thể tiết ra chất dopamin và serotonin có thể giúp giảm stress và dẫn đến thư giãn cơ bắp, thư giãn thần kinh.

Phất thủ liệu pháp

Phất thủ liệu pháp (PTLP) còn gọi là phương pháp lắc tay, là một phương pháp khí công đơn giản, cũng có thể xem là một hình thức thiền động. Ngoài việc kích hoạt thăng giáng ở các đường kinh để thông kinh hoạt lạc, tăng cường lưu thông khí huyết, các động tác lắc tay liên tục và đều đặn có tác dụng làm gia tăng nhu động ruột, kích thích tiêu hoá và điều hoà thần kinh giao cảm. Do đó, tập PTLP 2 lần mỗi ngày, mỗi lần từ 20-30 phút sẽ đáp ứng rất tốt quá trình chữa rối loạn tiêu hoá hoặc viêm loét dạ dày.

Thiền

Nên tập liền sau các bữa ăn, động tác lắc tay gây trung tiện hoặc ợ hơi nhiều lần sẽ giải quyết nhanh chóng triệu chứng đầy bụng, giải toả thấp nhiệt và tạo điều kiện chữa lành các vết loét.

Ngoài ra, nếu có điều kiện, mỗi ngày nên dành ra khoảng 10-15 phút để tập một số động tác Yoga. Các động tác cúi, ngửa ở vùng bụng như các thế rắn hổ mang, thế đầu tựa gối, thế căng giãn lưng… có thể giúp thư giãn cơ và thần kinh, điều hoà hoạt động nội tiết và tăng cường hoạt động khí hoá ở vùng trung tiêu để chữa các chứng rối loạn tiêu hoá.