Chiến thắng Điện Biên Phủ “chấn động địa cầu” để lại những dấu ấn sâu đậm trong hồi ký của nhiều chính khách và tướng lĩnh các nước phương Tây. Chẳng hạn, trong 19 trang của cuốn Mandate for Change, Tổng thống Mỹ Dwight D. Eisenhower nhắc tới Điện Biên Phủ đến 48 lần, trong đó có những trang (như trang 411, 417, 423, 430) địa danh này được nhắc từ 5 đến 6 lần. Điều đó cho thấy sự kiện lịch sử trọng đại này đã thu hút sự quan tâm của những người cầm đầu chính quyền và quân đội các nước Âu - Mỹ vào giữa thế kỷ 20.
Trong khuôn khổ bài viết này, chúng tôi chỉ đề cập đến 4 hồi ký sau đây:
- Mandate for Change (viết tắt MC) của Tổng thống Mỹ Dwight D. Eisenhower (NXB The New American Library, New York, 1965).
- The Memoirs of Richard Nixon (viết tắt MN) của Phó tổng thống Mỹ Richard M. Nixon (NXB Grosset & Dunlap, New York, 1978).
- No More Vietnams (viết tắt NMV) cũng của Richard M. Nixon (NXB Avon, New York, 1968).
- Full Circle (viết tắt FC) của Thủ tướng Anh Sir Anthony Eden (NXB Cassell, Luân Đôn, 1960).
Trong đó quyển thứ hai và quyển thứ tư được sử dụng qua các bản dịch tiếng Pháp:
- Mémoires de Richard Nixon, NXB Stanké, Paris, 1978.
- Mémoires de Sir Anthony Eden (volume II: 1945-1957), NXB Plon, Paris, 1960(1).
Bước vào thập niên 50 của thế kỷ 20, thực dân Pháp liên tiếp thất bại nặng nề trên các chiến trường ở Đông Dương: Biên giới Đông Bắc (1950), Hòa Bình (1951-1952), Tây Bắc (1952), Thượng Lào (1953)… Ở chính quốc, phong trào phản đối cuộc “chiến tranh dơ bẩn” (la sale guerre) ngày càng phát triển. Nhiều chính khách Pháp nghĩ tới việc thương thuyết với Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa để tìm cách thoát khỏi vũng lầy chiến tranh Đông Dương.
