Trong bài Những bản dịch Truyện Kiều sang tiếng Anh đăng tạp chí Hồn Việt số 76 (tháng 12-2013) tôi có đề cập đến bản dịch The Kim Vân Kieu of Nguyen Du của Vladislav Zhukov do Nhà xuất bản Pandanus Books của Đại học Quốc gia Úc in ở Canberra năm 2004. Nhiều người đọc nghĩ rằng Zhukov là người Nga nhưng nhà xuất bản lại khẳng định Zhukov là người Úc.
Văn bản tiếng Anh của bản dịch này được hai giáo sư Việt Nam học người Mỹ nhiệt liệt khen ngợi.
Giáo sư K.W.Taylor của Đại học Cornell (Mỹ) trong bài điểm sách đăng trên tạp chí Nghiên Cứu Đông Nam Á số 2-2006 đã viết: “Đây là một bản dịch mà chúng ta có thể đọc một cách thích thú như người Việt ngâm nga nguyên tác Truyện Kiều. Bản dịch phản ánh tình yêu ngôn ngữ của một nhà thơ và thể hiện sự thấu hiểu sâu sắc tiếng Anh”.
Giáo sư Eric Henry của Đại học North Carolina (Mỹ) trong một thư điện tử gửi cho chúng tôi đã viết: “Trong bốn bản dịch của Lê Xuân Thủy, Huỳnh Sanh Thông, Michael Counsell và Vladislav Zhukov thì theo tôi hai bản đáng khen nhất là của Huỳnh Sanh Thông và V.Zhukov. Cách dịch của Huỳnh Sanh Thông không có gì có thể chê được còn đọc bản dịch Kiều của Zhukov thì tôi có cảm giác như đọc thơ vậy”.
Tuy vậy tôi vẫn có băn khoăn: Thứ nhất, người Úc có cái tên “đặc Nga” này có quan hệ gì với Nga? Thứ hai, trong hoàn cảnh nào ông đã học tiếng Việt và nảy sinh hứng thú dịch Truyện Kiều? Vì vậy tháng 3-2014 vừa qua nhân dịp sang Úc tôi đã có kế hoạch tìm gặp dịch giả này. Tôi phải thú nhận rằng: Chỉ cái việc tìm địa chỉ của ông cũng không dễ dàng, vì từ 2004 sau khi in xong bản dịch Kiều ông không còn liên lạc gì với nhà xuất bản. Từ Sydney tôi đã gửi thư điện tử sang Mỹ “cầu cứu” giáo sư Eric. Ông là một thành viên của Ban phụ trách Dự án Văn học Việt Nam của Đại học North Carolina chắc có quan hệ rộng rãi với giới nghiên cứu liên quan đến lĩnh vực này. Giáo sư Eric đã viết thư cho các đồng nghiệp để nhờ tìm địa chỉ của ông Zhukov; giáo sư còn cẩn thận giới thiệu tôi là Chủ tịch Hội nghiên cứu Truyện Kiều của Việt Nam và đã dịch Thần khúc của Dante. Dựa trên các thông tin mà giáo sư Eric thu thập được, một người bạn Úc của chúng tôi đã nói chuyện qua điện thoại với Zhukov và ông đồng ý tiếp chúng tôi. Cũng qua các nguồn tin này, chúng tôi được biết đại thể là từ khi nghỉ hưu ông Zhukov đã mua một khoảnh rừng và cùng bà vợ lui về sống trong núi Wilson, thuộc khu rừng rộng lớn Blue Mountains ở phía tây thành phố Sydney và hình như ít giao tiếp với bên ngoài, chỉ hằng tuần đến thị trấn nhỏ Katoomba gần đó để nhận, gửi thư từ và mua các nhu yếu phẩm cần thiết.
Cũng người bạn Úc của chúng tôi, với một chiếc ô tô có trang bị máy định vị chỉ đường, chở chúng tôi đi vào khu rừng đó và sau khoảng một tiếng đồng hồ, liên tục phải rẽ trái, rẽ phải, đã bất ngờ dừng lại trước một ngôi nhà đồ sộ, đơn độc ở giữa rừng và hai chủ nhân của nó đang đứng đợi chúng tôi ở hiên nhà.
Ông Zhukov và vợ - bà Anne - tiếp đón chúng tôi giản dị, thân tình. Ông cảm ơn chúng tôi đã không quản đường xa đến thăm, vì chỉ tính riêng từ Sydney đến đây đã hơn 100km! Ông cũng xin lỗi không thể nói chuyện bằng tiếng Việt vì đã hơn mười năm qua ông không sử dụng tiếng Việt, nên đề nghị được nói tiếng Anh và con gái tôi đã phải đóng vai trò phiên dịch.
Đi thẳng vào cuộc trò chuyện, ông nói: “Cha tôi là người Nga nhưng sống ở miền đông Ukraina, gần Berdyansk ở ven biển Azov; còn tôi được sinh ra ở thành phố Kharkov, đó là năm 1941, chiến tranh thế giới thứ hai bùng nổ, ngay lập tức vùng này bị quân Đức chiếm đóng, một số người trong gia đình, trong đó có tôi, bị đưa sang Đức. Cuộc sống trong trại tị nạn bắt đầu và từ đó chúng tôi không được trở về nhà nữa. Ở Đức đến năm 1945 thì bị đưa sang Ý cho đến năm 1950 khi Úc nhận cho chúng tôi nhập cư. Vì ở Ý cũng khá lâu nên tôi nói được tiếng Ý”.
