Trong hàng ngũ “bộ đội Cụ Hồ” có một công dân người Đức tên là Erwin Borchers, được Bác Hồ tặng một cái tên Việt Nam là Chiến Sĩ. Lúc còn là sinh viên ở Đức, E. Borchers tham gia một tổ chức chống chủ nghĩa phát xít Hitler phải trốn qua Pháp để lánh nạn. Ở Pháp anh bị nghi là gián điệp Đức, bị đưa vào đội quân Lê dương tham chiến ở Đông Dương. Ở Việt Nam, ông sớm nhận ra bộ mặt chiến tranh phi nghĩa của thực dân Pháp và đã nhanh chóng rời bỏ đội quân Lê dương, gia nhập hàng ngũ quân đội Việt Nam từ năm 1944. Ông từng tham gia chiến dịch Điện Biên Phủ, viết báo và tham gia phát thanh tiếng Pháp, Đức để làm công tác binh địch vận. Ngày 7-5-1954, quân Pháp ở Điện Biên đầu hàng. Nhiệm vụ quân sự cuối cùng của E. Borchers là tham gia áp giải 16.000 tù hàng binh về phía Việt Minh. Ông có vợ Việt Nam và một cô con gái tên là Claudia Borchers, còn gọi là Việt-Đức Claudia. Claudia là họa sĩ khá nổi tiếng ở Đức và là người minh họa bản dịch Truyện Kiều ra tiếng Đức.
Khi được hỏi, động cơ nào khiến ông rời bỏ phía Pháp để sang phía Việt Minh, E. Borchers trả lời: tất cả bắt đầu từ chuyện con chó. Ông kể lại là đã chứng kiến hai cảnh ngộ: một đầu bếp Việt Nam thịt con chó của ông chủ người Pháp thì lãnh 1 tháng tù, còn anh lính Lê dương đâm chết một phu xe Việt Nam vì kì kèo tiền xe thì lãnh 15 ngày tù - vậy sinh mệnh con người Việt Nam chỉ đáng giá nửa con chó tây! Chính cái khoảng cách phi nhân này giữa người và chó ấy đã khiến ông phẫn nộ và tìm về phía cách mạng Việt Nam như tìm về chân lý giải phóng con người.
Như chúng ta biết, ở Âu - Mỹ người ta rất quý con chó. Họ nuôi, coi chó như bạn và không ăn thịt chó. Tuy vậy, họ - cụ thể là E. Borchers - không hề cào bằng chó và người như ở cái chùa Tề đồng vật ngã(*) tại Hà Nội ngày nay. Người phải là người và chó vẫn là chó.
_____
(*) Tề đồng vật ngã là mấy chữ khắc trên cổng nghĩa trang chó mèo ở Hà Nội. Tề đồng: cào bằng. Vật ngã: Loài vật và chúng ta. Ý là cào bằng chó mèo với con người.
