Vừa qua, Nhà nước ta phong gần 400 Nghệ sĩ nhân dân, Nghệ sĩ ưu tú. Đây là những danh hiệu cao quý trong nghệ thuật, ghi dấu những thành tựu trong cả cuộc đời hoạt động nghệ thuật của các nghệ sĩ. Đặc trưng của hoạt động này là tài năng, là cống hiến, là dấu ấn trong lòng người. Ghi dấu quá trình đó, Nhà nước thể hiện mình là người yêu quý tài năng, người bảo trợ nghệ thuật. Việc mới nhìn qua tưởng chẳng có gì quan trọng. Nhưng xét kỹ, thì đó thể hiện một tầm nhìn, một chủ trương chiến lược về văn hóa, về con người. Thời gian trôi đi, tất cả đều trôi qua, cái còn lại sẽ là con người, là nghệ thuật, là văn hóa. Ta nên trân trọng nó, tôn vinh nó để xây dựng một nền văn hóa dân tộc. Thử hỏi, nếu không có những tài năng, những người thợ dựng xây nền văn hóa ấy, thì làm sao có văn hóa được.
Trong quá trình xem xét phong tặng được biết từ nhiều năm đã từng xảy ra nhiều khúc mắc về tiêu chí, về đánh giá, về cách xét giải…, gây ra những ưu tư, thắc mắc rất không cần thiết, làm nặng nề tâm trạng cho các nghệ sĩ. Ở đây, ta phải hiểu rằng, tiêu chí là cần, nhưng con người phải biết vận dụng, lắng nghe, mà cái cuối cùng là người xem, là đồng nghiệp, là hội đoàn… Nhà nước chỉ cần điều hành tốt, chân thực, công tâm quá trình đó, chứ không nên làm “ông chủ” ban phát. Thủ tướng Chính phủ trong đợt vừa rồi đã có chỉ thị gỡ rối cho vấn đề này, làm cho đợt trao giải công tâm, ấm áp nghĩa tình. Theo tôi nghĩ, các giải khác cũng nên làm thế, làm sao sâu sát, lắng nghe công tâm, đừng có không nghe không xem không biết mà quyết thì nguy hiểm. Nhất là miền Nam ở cách xa thủ đô, hoạt động chiến trường, hoạt động địa phương mấy chục năm cách tuyệt; có người ở chiến trường 30-40 năm, trong lòng địch, các Hội đồng không đọc hết, chỉ nghe mang máng… thì thiệt cho người ta lắm!
Một cách làm mới, căn cứ vào dân, vào người xem, vào hội đoàn… dân chủ, cởi mở… đó cũng là cách mở lối ra cho hoạt động văn học nghệ thuật đang khó hiện nay. Làm gì có cái gì tuyệt đối, trong cái tương đối sẽ có cái tuyệt đối. Thời gian, công chúng… sẽ thử thách, sẽ là thước đo chính xác nhất.
