HV151 - Tác động bí ẩn lên não của COVID-19

Một nghiên cứu vào tháng 4-2020 cho thấy, hơn 1/3 trong 214 bệnh nhân COVID-19 được khảo sát đã trải qua những biến chứng thần kinh từ việc mất khứu giác cho tới đột quỵ.

Vi rút nCoV còn có thể dẫn tới các biến chứng khác như mê sảng, viêm não và tổn thương thần kinh. Theo báo cáo của Đại học London (Anh) vào đầu tháng 7, 10 trong số 43 bệnh nhân đã trải qua rối loạn chức năng não tạm thời và mê sảng, 12 người bị viêm não, 8 người đột quỵ và 8 người bị tổn thương thần kinh. Tờ The Lancet Psychiatry cũng công bố khảo sát trên 153 bệnh nhân cho thấy, thậm chí cả những người dưới 60 tuổi cũng bị các triệu chứng tương tự.

Vi rút nCoV tác động tới não như thế nào vẫn chưa hoàn toàn rõ. Tuy nhiên, hai bác sĩ chuyên nghiên cứu về hệ thần kinh, Sanjay Gupta và Minali Nigam, vẫn muốn đi tìm câu trả lời.

Bác sĩ Gupta đã có 20 năm kinh nghiệm và vẫn luôn ấn tượng với cách bộ não được cơ thể bảo vệ. Vỏ sọ cứng, hệ máu não và dung dịch đã tạo ra những điểm bảo vệ trước khi những phân tử nhất định được phép xâm nhập. Đó là bộ phận quan trọng của cơ thể. Tuy nhiên, vi rút nCoV vẫn có thể xâm nhập vào hệ thống thần kinh trung ương.

Triệu chứng liên quan tới hệ thần kinh phổ biến nhất là mất khứu giác và vị giác. Đó cũng là dấu hiệu đầu tiên cảnh báo ai đó bị COVID-19. Ngoài ra, người bệnh còn có các triệu chứng khác như đau đầu, chóng mặt, mất tỉnh táo, yếu mệt…

Vi rút lây qua những giọt bắn trong không khí, xâm nhập vào cơ thể thông qua mũi và miệng. Khi điều đó xảy ra, vi rút sẽ tấn công vào dây thần kinh khứu giác khiến bạn không thể ngửi được. Ngoài ra, vi rút cũng có thể xâm nhập nụ vị giác, cản trở chuyển tín hiệu lên não, khiến bạn mất vị giác.

Tất nhiên, đó chỉ là một giả thuyết nhưng theo nghiên cứu trên 417 bệnh nhân, có 88% bị các triệu chứng trên. Phần lớn bình phục trong vòng 2 tuần, không có các tác động nào khác.

Một giả thuyết khác liên quan tới thụ thể protein ACE2 có trong mọi tế bào của phổi, thận, mạch máu, cơ bắp, mũi và miệng. ACE2 giúp duy trì huyết áp, bảo vệ tim và não. Ở mũi và miệng, vi rút bị cho là cản trở thụ thể ACE2 trong các tế bào thần kinh cảm giác. Tuy nhiên, phần lớn triệu chứng dường như không do vi rút trực tiếp gây ra mà do phản ứng thái quá của hệ miễn dịch chống lại vi rút.

Trong trường hợp đột quỵ, vi rút cản trở ACE2 trong các mạch máu, khởi phát cơn bão cytokine - hệ miễn dịch phản ứng thái quá với vi rút nCoV. Hệ thống đông máu của cơ thể bị tổn thương sẽ hình thành những cục máu đông. Hiện tượng đột quỵ có thể xảy ra nhưng dấu hiệu không rõ rệt nên nhiều người không nhận ra. Một số có thể trải qua tình trạng mất trí nhớ, giảm tập trung. Số khác bình phục nhưng vẫn bị căng thẳng, lo lắng, mất ngủ…

Tuy nhiên, viêm nhiễm nặng có thể phá hủy bức tường bảo vệ não dẫn tới phù não, động kinh, lây nhiễm. Cô bé 5 tuổi Skylar Herbert (Michigan, Mỹ) đã qua đời vì phù não. Một số bệnh nhân còn bị hội chứng Guillain-Barre - hệ miễn dịch của cơ thể tấn công các dây thần kinh.

Trên thực tế, biến chứng thần kinh cũng có thể gặp ở các loại bệnh như cúm, sởi, vi rút đường hô hấp khác. Điều này xảy ra do hai lý do chính: vi rút tấn công trực tiếp vào hệ thần kinh và tác động từ phản ứng thái quá của hệ miễn dịch. Tuy nhiên, có nhiều trường hợp COVID-19 liên quan tới biến chứng thần kinh hơn so với các loại vi rút corona trước đó. “Làm tổn thương thần kinh dường như là yếu tố nổi trội của loại vi rút corona này” - bác sĩ Felicia Chow, Đại học California (Mỹ), cho hay.

Hiện chưa có những nghiên cứu quy mô về các biến chứng thần kinh liên quan tới COVID-19. Bởi vậy, các bác sĩ vẫn điều trị những triệu chứng đó như với bệnh nhân không có vi rút.