NGUYỄN ĐỨC
(An Phú - Tp. Hồ Chí Minh)
Chị Quỳnh Hoa, TS ở Mỹ, sang Mỹ học từ năm 1968, có lần kể với tôi là chị viết tiếng Mỹ bị mấy cháu của chị chê là “cổ”, bây giờ các cháu chị viết khác thế. Một lần, lên thăm một Đại học ở vùng phía Bắc, nơi có nhiều hồ, giáp Canada, chị giới thiệu tôi với một người bạn học cũ của chị. Anh ấy làm ở một Ngân Hàng, lấy vợ Mỹ và có hai con, gia đình khấm khá, có ôtô và cả xe ngựa để con đi dạo chơi.
Trong bữa cơm, tôi hỏi đùa anh: - Sao anh lấy vợ Mỹ? Anh trả lời rất nghiêm túc: - Vì, một là, để Mỹ tin mình, hai là, để học thêm tiếng Mỹ! Tôi nghĩ thầm: đã qua nước người ta hơn 30 năm mà vẫn còn học thêm tiếng Mỹ, mà học với vợ thì chắc là biết thêm nhiều tiếng lạ lắm!
Tôi gần các cụ Cao Xuân Huy, Hoài Thanh, Vũ Tuân Sán… những người rất giỏi tiếng Pháp đã đành, mà còn giỏi cả chữ Hán; nhưng các cụ nói một thứ tiếng Việt bình dị, ý nhị, dân dã và chọn lọc. Chẳng bao giờ các cụ chen vào vài từ tiếng Tây hay chữ Hán… Các cụ là trí thức Việt Nam. Cụ Nguyễn Khắc Viện, Hữu Ngọc, Nguyễn Văn Huyên… đều thế cả.
Các cụ không bao giờ là “ông Tây An Nam”, coi khinh tiếng mẹ đẻ và làm hỏng tiếng Việt. Trái lại, học ngoại ngữ đến mức thông thạo, đi vào cái “thần”, cái “tuyệt diệu” của tiếng đến mức dịch Truyện Kiều ra tiếng Pháp là để làm giàu cho tiếng Việt, giữ sự trong sáng, thuần chất của tiếng Việt.
Ngày nay, một số người suy nghĩ chưa kỹ, đang vô tình hay cố ý làm hỏng tiếng Việt bằng cách nói năng pha phách, viết lách lai tạp… Quốc Hội tuy phải lo nhiều luật về kinh tế, xã hội, cũng nên có một luật về tiếng Việt, về văn hóa dân tộc…, quy định thành luật những điều được làm và không được làm.
Chẳng hạn, tác phẩm lạm dụng sex, sex trắng trợn, rẻ tiền… thì phạm vào “thuần phong mỹ tục” của văn hóa, phải có hình phạt, có đâu để “tự do” mà thực ra là hỗn loạn… Việc dùng từ ngữ, biển hiệu, tên cơ quan (cả cơ quan Bộ, Ngành bằng tiếng Anh, cũng phải có quy định…).
Tóm lại, chúng ta phải quan tâm đến văn hóa, phong tục, lễ nghĩa, cái đẹp… hơn nữa, thực hiện từ trong trường học ra ngoài xã hội.
