Nữ thủ tướng Đức Angela Merkel và năm 2011

Phải hiểu rằng, nước Đức hiện nay vẫn còn là nước Đức của phái nam, mới hiểu được hết giá trị chỗ đứng của một người phụ nữ xuất sắc, bà Angela Merkel, trong xã hội và sân khấu chính trị Đức và châu Âu.

Thống kê năm 2009 (LohnSpiegel.de) cho biết mức lương của phụ nữ tại Đức vẫn thấp hơn mức lương của nam giới đến 20%. Đặc biệt, trên bình diện những công việc cao cấp, lãnh đạo, phụ nữ phải có trình độ xuất sắc hơn nam giới mới được thâu nhận vào cùng một vị trí, và khi làm việc năng suất phải cao hơn nam giới mới giữ được công ăn việc làm.

Vì thế, dù hợp đồng chính thức chỉ có trung bình 40 giờ làm việc một tuần(1), và không có, hay ít được thêm lương giờ phụ trội, nhưng trong sự lo lắng giữ việc hay muốn tiến thân, nhiều người vẫn cố sức làm đến 50 giờ, thậm chí 60 giờ một tuần. Vấn đề con cái, gia đình, hoặc bị bỏ qua (nhiều người phụ nữ chọn con đường nghề nghiệp và không có con) hoặc trở thành một gánh nặng gấp đôi cho phụ nữ lao động.

Ngoài công việc nghề nghiệp, lao động kiếm tiền để nuôi chính bản thân mình và nuôi con, phụ nữ trong xã hội Đức còn phải gánh vác hầu hết các công việc nội trợ trong gia đình từ đi chợ, bếp núc, giặt giũ, lau dọn nhà cửa, chồng con đau ốm cho tới sự học hành giáo dục con cái…Chỉ có một số ít đàn ông Đức chia sẻ công việc nội trợ với vợ và con cái.

Angela Dorothea Merkel sinh ngày 17/7/1954 tại Hamburg, họ tên khai sinh là Kasner, con đầu lòng của ông Horst Kasner và bà Herlind Jentzsch(2). Vài tuần sau ngày chào đời của Angela, ông Kasner đưa gia đình qua Quitzow (Perleberg) ở Đông Đức nhận công việc làm mục sư cho nhà thờ Tin Lành. Từ đó, Angela lớn lên và trưởng thành ở Đông Đức. Angela đậu bằng Tú tài năm 1973 với điểm ưu(3) ở Templin. Sau đó, bà theo học ngành vật lý tại Karl-Marx-Universität ở thành phố Leipzig. Đầu năm 1986, bà nộp luận án tiến sĩ vật lý và đạt điểm ưu, danh vị khoa học của bà là Dr.rer.nat. Angela Merkel.

Tuy là một nhà khoa học vật lý, nhưng từ thời điểm này, nhìn lại cuộc đời Angela Merkel thì thấy bà là người có một hoài vọng về quyền lực chính trị rất lớn và có cá tính để trở thành một nhà chính trị nắm quyền bính trong tay. Một người phụ nữ muốn đạt các nấc thang danh vọng và quyền lực để lên đến đỉnh cao nhất phải là một người có nhiều cá tính và khả năng đặc biệt. Tri thức khoa học giúp bà có một cái nhìn phân tích và tổng hợp nhiều sự kiện một cách bình tĩnh, rạch ròi.

Thời cuộc chính trị lại thuận lợi, các nhà lãnh đạo, những nhân vật lịch sử xuất sắc thường xuất hiện những khi thời cuộc đen tối nhất, xấu nhất, trong những khúc ngoặt đổi đời của lịch sử. Từ khi nền Cộng hòa Đức được thành lập vào năm 1949, bà Angela Merkel là nữ thủ tướng đầu tiên của lịch sử cận đại Đức kể từ năm 2005. Bà cũng là thủ tướng trẻ tuổi nhất (51 tuổi), đồng thời cũng là thủ tướng đầu tiên xuất thân từ Đông Đức cũ.

Mùa thu 1989, khi tình hình chính trị Đông Đức có dấu hiệu chuyển hướng, quyền lực của đảng cầm quyền SED (Sozialistische Einheitspartei Deutschlands, đảng Xã hội chủ nghĩa Thống nhất Đức) dưới quyền của ông Erich Honecker bắt đầu lung lay. Bà Merkel, từ thời thiếu nữ đã hoạt động trong phong trào tiên phong Ernst Thälmann và kế tiếp là phong trào Freien Deutschen Jugend (FDJ, Đoàn Thanh niên Tự do Đức), hoạt động tích cực trong đảng Demokratischer Aufbruch (DA, đảng Dân chủ Thức tỉnh) theo khuynh hướng tả, mới được thành hình vào cuối năm 1989. Chỉ vài tháng sau đó, ngày 5/2/1990, đảng CDU (Christlich Demokratische Union Deutschlands, Liên minh Dân chủ Cơ Đốc Đức - thuộc cánh trung hữu) thành lập phong trào liên kết vì nước Đức «Allianz für Deutschland, trong đó có đảng DA tham dự.

Trong kỳ bầu cử tự do đầu tiên ở Đông Đức, kết quả thu phiếu riêng của đảng DA rất thấp. Hai tháng trước khi bức tường Bá Linh sụp đổ, đảng DA tuyên bố sáp nhập vào đảng CDU. Con đường danh vọng tột đỉnh của bà Angela Merkel bắt đầu từ một chức vị hành chánh (ministerialrätin) với mức lương A16 trong Bộ Báo chí và Thông tin của Chính phủ Liên bang Đức(4).

Nhờ sự hỗ trợ của ông Günther Krausses, chủ tịch CDU của tiểu bang Mecklenburg-Vorpommern, bà được đề nghị ứng cử trực tiếp vào nhiệm kỳ đầu tiên của Quốc hội thống nhất hai bên Đông và Tây Đức. Cuối năm 1990, sau khi đắc cử chức vị dân biểu quốc hội, bà được Helmut Kohl, người gọi bà là «das Mädchen » (Cô gái đó) và đưa bà lên nấc thang danh vọng, phong chức Bộ trưởng Bộ Phụ nữ và Tuổi trẻ. Năm 1994, bà đắc cử một lần nữa trong kỳ bầu cử quốc hội(5) và được Helmut Kohl phong làm Bộ trưởng Bộ Môi trường, Bảo vệ thiên nhiên và An toàn năng lượng hạt nhân, thay thế ông Klaus Töpfer.

Năm 1998, đảng CDU thua nặng, mất 6,3% số phiếu so với lần bầu cử trước. Cuộc bầu cử này đã dẫn đến sự từ chức của hai chủ tịch đảng, ông Helmut Kohl (CDU) và ông Theo Waigel (đảng CSU, Christlich-Soziale Union in Bayern, Liên minh Xã hội Cơ Đốc). Hàng ngũ nội bộ đảng CDU được thay đổi, ông Wolfgang Schäuble lên làm chủ tịch, bà Angela Merkel được bầu làm tổng thư ký.

Bốn năm sau, 2002, bà được bầu làm chủ tịch đảng CDU, vị trí cần phải có để ứng cử chức vị thủ tướng. Trải qua nhiều thăng trầm, thời cơ của bà Angela Merkel đã đến, khi chính sách Hartz IV của đảng SPD (Sozialdemokratische Partei Deutschlands, đảng Dân chủ Xã hội Đức, một đảng cánh tả mang danh xã hội) không đạt được mục đích chính là giải quyết nạn thất nghiệp mà chỉ gây áp lực lên thành phần yếu kém thiệt thòi nhất của xã hội Đức.

Năm 2005, đảng CDU đạt 35,2% số phiếu trong kỳ bầu cử quốc hội liên bang và bà Angela Merkel được bầu làm thủ tướng ngày 22/11/2005. Bốn năm sau, bà đắc cử một lần nữa nhiệm kỳ quốc hội 2009-2013, trong cuộc bầu cử này đảng CDU liên kết với đảng FDP (Freie Demokratische Partei, đảng Dân chủ Tự do, thuộc thành phần trung lập, có thể ngả sang tả hay sang hữu) để thành lập chính phủ, và bà được bầu làm thủ tướng lần thứ hai.

Thủ tướng Đức Angela Merkel

Năm 2011 có nhiều biến động trên thế giới, nhưng nước Đức «chỉ» bị bận rộn với các vấn đề như đồng euro và các khối nợ khổng lồ của các quốc gia trong Liên minh châu Âu, tình hình vùng Cận Đông và việc tham chiến tại Afghanistan, cuộc chiến tại Libya, vấn đề năng lượng hạt nhân (sau sự cố khủng khiếp ở Fukushima, Nhật Bản).

Tại Đức, một số chính khách đang lên tiếng chỉ trích bà thủ tướng về hai vấn đề thời sự: công việc ổn định đồng euro và chiến trường Libya vì nước Đức không tham chiến, đã bỏ phiếu trắng (cùng với nước Nga, Trung Quốc, Ấn Độ, Brazil) trong cuộc biểu quyết tấn công bằng quân sự nước Libya tại Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc vào tháng 3 vừa qua.

Việc ổn định đồng euro là một công việc hết sức khó khăn, nhiều vấn đề nan giải, sự thận trọng cân nhắc của bà Merkel trong các đòi hỏi vung tiền trợ giúp các nước nợ ngập quá đầu như Hy Lạp (các nước đang chờ đợi trợ giúp là Ireland, Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha, Ý) là điều có thể hiểu được, bà không thể đánh đổi sự an ổn nội địa xã hội của nước Đức để lấy danh tiếng hão.

Viện Thống kê liên bang Đức (Statistisches Bundesamt) công bố chính thức vào tháng 7 năm nay con số 7% thất nghiệp (trên tổng số người lao động). Dân số nước Đức năm 2009 có 81.802.300 người trong số đó có 16.901.700 người già trên 65 tuổi (20,66%), nếu tính thêm số người của lứa tuổi 45-65 thì thành phần lớn tuổi lên đến 39.709.700 người (48,54%), gần một nửa xã hội.

Bởi thế, người dân bình thường trong xã hội Đức bị bức xúc nhiều nhất bởi chính sách Hartz IV (trợ cấp thất nghiệp và xã hội) từ thời Thủ tướng Schröder (đảng SPD) vẫn được tiếp tục áp dụng nghiêm khắc, và tuổi về hưu bị kéo lên đến 67 tuổi, nay mai có thể bị đẩy lên đến 69 tuổi. Quỹ bảo hiểm hưu trí mà tất cả mọi người lao động đều bị bắt buộc đóng vào, số tiền này bị trừ thẳng từ lương, lấy tận gốc, là «nồi cơm ngon» để chính phủ vơ vét, hốt sạch để trám vào những lỗ hổng khác.

Giới tính, phụ nữ hay đàn ông, chắc chắn là đem lại những khác biệt trong nhiều bình diện suy tư, quyết định, hành động. Phong cách đi đến quyết định của bà Angela Merkel tuy bị những người háo thắng, háo chiến, hám danh…phê bình là chậm chạp, là khó hiểu, không theo thời thế… nhưng thật ra phong cách của bà toát ra một mục đích: đạt sự ổn định.

Bà Angela Merkel năm nay mới 57 tuổi, giỏi tiếng Anh và tiếng Nga, dày dạn kinh nghiệm chính trường, sẽ còn có mặt lâu dài trên sân khấu chính trị châu Âu.