NGÔI NHÀ NGÀY XƯA CỦA A. YERSIN Ở XÓM CỒN
Ngôi nhà ngày xưa của A. Yersin ở Xóm Cồn nay không còn vết tích gì. Năm 1894, sau khi tìm ra vi trùng gây ra bệnh dịch hạch ở Hồng Kông, ông trở lại Nha Trang, viên Công sứ đã cấp cho ông một cái nhà ở khu những người Pháp cư trú nhưng ông lại nhắm chỗ Thủ sờ (đồn theo dõi vả kiểm tra các thuyền buôn ra vào sông Cái của Nam triều) khi ấy bỏ hoang.
Thủ sở, nơi A.YERSIN xây đài thiên văn vào năm 1908.
Đồn ấy có hai tầng lầu. ông đã đến ở đó từ năm 1895 và đã tạo cho mình một chỗ ở tuyệt vời thoáng mát, trông ra biển cả mênh mông. Ngôi nhà này vuông vắn như cái lô-cốt, mỗi bề dài 7m50, có hành lang bao quanh có thể đứng ngắm trời ngắm biển từ bốn phía. Ông đã bố trí tầng 1 thành phòng ăn, tầng 2 thành phòng làm việc và tầng 3 thành phòng ngủ. Năm 1908, Yersin cho thay mái ngói bằng một sân thượng để lắp đặt một đài thiên văn nhỏ.
Xóm Cồn, Nha Trang.
Tất cả ngôi nhà đều rất đơn giản đúng như cuộc sống và con người của ông. Dân Xóm Côn rất quí mến ông vì ông luôn chăm sóc đến sức khỏe của họ và cũng giúp họ biết được thời tiết khi ra biển đánh cá.
Năm 1896, ông cho xây cất một tòa nhà mới nhưng vì ở gần bờ biển quá nên hai năm sau bị trận bão cuốn nước biển dâng lên phá hư cả hai căn phòng.
Năm 1899 ông cho xây cất lại tòa nhà làm nơi làm việc cho các phụ tá người Pháp.
Tòa nhà này và ngôi nhà của ông sau năm 1975 đã bị phá đi để xây Nhà nghỉ dưỡng của Bộ Công An nay ở số 378 đường Trần Phú.
Ngôi nhà của A.YERSIN nay là nhà nghỉ dưỡng của Bộ Công An,
số 378 đường Trần Phú, Nha Trang. Ảnh: NQT.
Ông còn một ngôi nhà nữa ở Suối Dầu để trông coi rừng cao su và đàn gia súc ngày càng lớn. Căn nhà ấy ông cho xây vào năm 1909 trên một ngọn đồi bên cạnh đường xe lửa Sài Gòn - Nha Trang. Nhà có một hàng hiên, hướng về phía Tây Nam, từ đó ông có thể bao quát được phong cảnh của đồn điền Suối Dầu và bãi cỏ rộng trên 600 ha nuôi gia súc.
Khi ông A. Yersin qua đời, ngôi nhà này được tu sửa thành chùa Linh Sơn và có để ảnh thờ ông ở gian bên phải.
Ngôi nhà ở Suối Dầu của A.YERSIN. Ảnh: NQT.
Như vậy ở Nha Trang có hai ngôi nhà của A.Yersin: một ở Xóm Cồn và một ở Suối Dầu mà ngôi nhà ở Xóm Cồn nay đã bị phá đi để xây thành khu nhà nghỉ mát ba tầng lầu, cao to đẹp đẽ không như căn nhà xưa chỉ là một tòa tháp hai tầng lầu nhỏ bé và giản dị.
KHU MỘ A.YERSIN
Tấm hình in trong bài viết của ông Nguyễn Gia Nùng không phải là khu mộ của A.Yersin mà đó chỉ là cái cổng ra vào của khu mộ thôi.
Ngôi mộ của A.YERSIN ở Suối Dầu. Ảnh: NQT.
Khu mộ ở trên ngọn đồi chung quanh có trồng cây cao su. Mặt đồi hơi bằng phẳng, rộng khoảng 60 mét vuông. Ngôi mộ ở chính giữa ngọn đồi. Trên ngôi mộ chỉ ghi:
ALEXANDRE YERSIN
1863 – 1943
Đằng sau mộ là tấm bia có ghi tiểu sử của ông bằng tiếng Pháp và tiếng Việt. Phía bên tay trái có một cái miếu nhỏ để thờ ông như tấm ảnh cho thấy rõ.
Vậy chúng tôi xin nói lại để các độc giả được biết cho chính xác hơn.
Bài liên quan:
