Nguyễn Xuân Thâm thuộc số những nhà thơ đầu tiên sau thời kháng Pháp (thực ra anh đã làm thơ từ 1953 ở Huế). Sau gần 60 năm, tôi, một người đọc anh thuở ấy vẫn nhớ những câu thơ của anh: “Khi em đặt bước lên quê mẹ/ Chớ ngại trời trưa cát bỏng chân/ Bà con mình sống bên tê tuyến/ Lửa đốt trong lòng đã chín năm…” với lời đề tặng Dư An, một cô văn công. Cô ấy bây giờ ở đâu? Chùm thơ của anh mới gửi cho Hồn Việt, mới lạ mà lay động, lời thơ chắc, điệu thơ như điệu tâm hồn anh tha thiết, yêu thương… Anh báo tin sắp in xong một Tuyển thơ. Xin chúc mừng anh. Chúng tôi rất mong được đọc lại thơ anh thời xa xưa ấy và thơ hôm nay, nó chắc sẽ đem đến cho chúng tôi những sáng tạo tìm tòi của một nhà thơ giỏi tiếng Pháp, tiếp nhận văn hóa nhân loại mà gần gũi thân quen thấm đẫm hồn Việt…
Ghi ở Angola
1.
Luanda chợ bán người lớn nhất châu Phi
Bảo tàng lưu giữ
Roi da bò tót, súng săn, gông cùm
Tảng đá mòn vẹt cũ
Bàn tay nô lệ đã sờ lên đó khi giã từ
Họ bị lùa như đàn súc vật
Xuống những con tàu
lênh đênh bao ngày, cập bờ Nam Mỹ
Bứt họ khỏi nương kê rẫy ngô
2.
Áo váy sặc sỡ chân trần
Dưới cây bao báp những người đàn bà
im lặng nhảy múa
Trước lúc mặt trời như chảo lửa từ biển nhô lên
Họ nhảy múa đưa linh hồn ông Joakim
về nước Chúa
Joakim thợ mỏ kim cương
Chết bởi đạp phải mìn quân phiến loạn
3.
Cao nguyên hoa hồng vàng Huambo
Nhiều bữa sương mù
Ba năm dạy học làm thơ
Đi từ cây liễu đỏ này đến cây liễu đỏ khác
Đi từ ngôi nhà đất này đến ngôi nhà đất khác
Có hôm mua bao thuốc lá suýt bị bắn chết bên đồi
Ba năm nội chiến
Buồn tựa hoa mướp rủ trên dây thép gai
4.
Biển lớn biết bao
Sóng ngang tàng mây trắng lắm
Cò biển bay về chiều hôm
Ở đây bẫy tôm hùm trong biển động
Câu cá ngừ ngoài khơi xa
Ơi Angola
Hôm nay tôi ra với biển
5.
Avenida(*)Ho Chi Minh
Một lãnh tụ da đen bạn của Người
Đặt tên cho đại lộ
Đại lộ tháng mười hai
Phượng trên đầu đỏ như sông
chảy ra biển cả
_____
(*) Avenida: đại lộ (tiếng Bồ Đào Nha)
Con tàu ngày ấy
Buổi sáng quá bình yên
Chúng tôi ba người Huế
Nhìn nhau
Im lặng
Mùa hạ đang ngoài kia
Ném lửa hàng long não
Dòng sông đang ngoài kia
Trong xanh ảo
Chiến tranh mới đi qua
Lần đầu, chẳng ngờ lần duy nhất
Gặp Trịnh Công Sơn
Dáng hao gầy
Nhà ai Khánh Ly hát
Thảng thốt trời xanh trên mái nhà thờ
Bữa ấy
Tôi kịp nói trong tiếng còi tàu
Nhạc Trịnh
Nhạc của thiên đàng
Lời Trịnh
Đau đáu trần gian.
Một mình tôi lên con tàu chợ
Chưa quên
Con tàu ngày ấy nhả nhiều khói quá
Hoàng Sa
Cát Vàng sóng chất ngất
Cụm đảo mù khơi
Mòng biển bay về kêu xé chiều tạm chiếm
Mây vẫn mây trắng trời
Thuở ông bà
Chớp biển làm ai mất ngủ
Cát Vàng
Ta muốn hò câu bá trạo(*) cầu ngư trên đảo
Đêm sáng trăng
Bắt con cá bay trên đầu sóng
Có mấy hôm bão động
Biển đánh chìm tàu câu cá ngừ
Đảo có hay
Xác ngư phủ sóng hắt lên bãi vắng
Bao giờ
Ta hỏi biển bao giờ
Được đặt chân lên đảo
Đón mặt trời đội sóng lên
Đêm nhìn chớp biển
Chớp xa lắc
Biết nơi ấy Cát Vàng.
2013
_____
(*) Hò cầu trời yên, biển nhiều cá.
Nhớ nhà thơ Xuân Diệu
Cửa sổ
Ánh trăng thượng tuần sáng
Bóng cây hoàng lan
Tiếng lá mùa xê dịch
Căn phòng mờ
Những bông hồng ngày qua
Mùi hương những bài thơ tình ái
Ánh đèn bàn lặng im
Ông ngồi viết
Thỉnh thoảng đưa mắt nhìn
Người bạn nhỏ đọc Điêu tàn
Chế Lan Viên đề tặng:
“Thơ em đây anh Diệu đọc đi”
Ơi Quy Nhơn cái thuở
Tháp Đôi, Bà Hỏa mù sương
Trưa eo biển ran ran tiếng sóng
Những đám mây xa xăm
Những con mòng biển
Những hoàng hôn Chàm
Ông ngồi viết
Rồi vội ra đi
Để lại bên những cánh hoa hồng mỏng
Quyển sổ một trăm bài thơ tình.
2011
