Vài năm nay, xem ra lễ hội nhiều hơn xưa. Cách đây dăm năm, thống kê của ngành văn hóa trên toàn quốc có chừng 5.000 lễ hội. Vậy mà chỉ sau vài năm, con số lễ hội đã tăng gấp đôi, chừng một vạn. Sở dĩ, số lượng lễ hội tăng đột biến lên 100% là vì nhiều địa phương, nhất là các địa phương chưa có lễ hội, thì bây giờ cố phục chế lại lễ hội nào đó, chứ nhất định không chịu kém chị, kém anh!
Chẳng hạn ở quê tôi, trước kia các cụ làm pháo đất chỉ là một trò chơi cho trẻ con, một trò của hội làng, nay chính quyền xã nâng trò chơi hành Hội pháo đất! Kiểu này cho khéo sẽ còn lễ hội bắt cua, bắt ốc nữa cũng nên!
Cứ theo đà khai thác, phục chế vốn cổ cả nước lu bù lễ hội, diễn ra quanh năm. Sáng mở báo, tối mở ti vi, thế nào cũng thấy có lễ hội ở đâu đó, cứ như nước Việt ta là đất nước của lễ hội. Lễ hội nào cũng huy động cả ngàn trai thanh gái lịch múa hát, làm trò khéo, rồi nườm nượp quan khách.
Lễ hội vốn là của vùng miền, làng xã, nay nâng tầm lên thành cấp huyện, cấp tỉnh, hoặc vùng miền, quốc gia. Lễ hội sau đông người hơn, tế lễ đình đám hơn lễ hội trước.
Xưa, hầu hết lễ hội truyền thống do dân tự đứng ra lo liệu, bà con có đóng góp cũng chỉ có chút ít thơm thảo, để cùng mở hội cho làng trên xóm dưới vui chung, lấy hội để mở vòng tay thân ái xóm làng, nhắc nhở con cháu những mỹ tục và truyền dạy những tấm gương đạo cao, đức trọng của cha ông, nhớ gìn giữ và noi theo để tu thân.
Lễ hội như vậy không tốn kém vật chất, nhưng giàu văn hóa tinh thần. Còn nay cứ xem các lễ hội nườm nượp trên ti vi, thấy tốn kém của cải, công sức quá…
Ảnh minh họa.
Các lễ hội vốn là hoạt động văn hóa tự giác của nhân dân, phát tích từ trong lòng cuộc sống, nhân dân tự đứng ra làm chủ lễ, nay biến thành lễ hội của các cấp chính quyền. Vì vậy, thay vì chủ tế là nhân dân tự đứng ra, nay chủ tế là các cấp lãnh đạo chính quyền.
Chính quyền làm chủ tế, tất chính quyền cấp kinh phí, phân cắt cán bộ lo liệu công việc. Chi nhiều tiền, lễ hội càng hoành tráng, quan khách mời mọc càng đông.
Tầm vóc lớn, lại cõng theo các mục đích kinh tế, biến lễ hội thành nguồn thu nhập, thành sự kiện quảng bá hình ảnh của ngành nghề hoặc địa phương, nên lễ hội ngày càng khác xa so với truyền thống, giống như mít-tinh, phải có trên có dưới, có lớp lang quan khách phát biểu, có trình diễn nghệ thuật và vui chơi có thưởng.
Bị hành chính hóa, màu sắc đậm đặc văn hóa của lễ phai lạt dần cả ý nghĩa lẫn hình thức vốn có của dân gian muôn đời để lại.
Thiết nghĩ nước ta chưa giàu, toàn Đảng, toàn dân ta đang phải vừa chắt bóp tiền của, công sức cho công cuộc xây dựng, phát triển, xóa nghèo, cho toàn dân ta, cơm đủ ăn, áo đủ mặc và con cái được học hành tử tế như ước vọng của Bác Hồ, nên cần xem lại việc lu bù xã hội tốn kém thì giờ và tiền bạc đang đua nhau diễn ra khắp nơi.
Nên trả lễ hội lại cho nhân dân tự nguyện đứng ra tổ chức, để lễ hội là một sinh hoạt văn hóa cộng đồng như vốn có trong truyền thống. Đó cũng là cách giữ gìn những giá trị và bản sắc văn hóa dân tộc.
Bài liên quan:
